İngilizce Atasözü ve Deyim Çeviri
Çeviri, bir dilden diğerine kavramların, mesajların, sembolik ifadelerin ve düşüncelerin en uygun şekilde aktarılma yoludur. Bu nedenle çeviri sürecinde farklı kültürlerin etkisi her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Kültürlerin belirgin göstergeleri arasında yer alan atasözü, deyimler ve mizah öğeleri ise çeviri alanında çevirmenlerin en fazla sorun yaşadığı tümce ve sözcüklerdir. Çünkü bu öğeler üstdilsel olarak kullanılır, belirgin bir kültürün sonucudur ve o kültürde en muntazam şekilde oluşturulmuştur. Bu nedenle bir başka dile aktarırken aynı alt düşünceyi sağlayabilmek çevirmenleri zorlar. İngilizce atasözü ve deyim çeviri hakkında detaylar…
Atasözü Çevirisi Sıklıkla Nerede Kullanılır?
Deyim ve atasözlerine birçok yerde rastlasak da çeviri düzeyinde incelediğimiz bu öğelerin en fazla kullanıldığı alan, yazınsal çeviridir. Edebi çeviriler yaparken özellikle de roman, şiir gibi metaforik kullanımların yaygın olduğu yapıtlarda atasözü ve deyimlere sık rastlanır. Bir betimleme düşündeki yazar, türlü deyimler ile düşüncelerini en saf halinde aktarmaya uğraşırken bunu bir başka dile aktaracak çevirmen bir hayli zorlanabilir. Atasözü ve deyimlerin sık kullanıldığı bir başka çeviri alanı ise reklamcılıktır. Reklam çevirisi, kitleleri hedef almaya yönelik olduğu için etkileyici ifadelerden oluşur. Bu nedenle kültürel öğeleri barındırma olasılığı yüksektir. Ancak bir başka dilde bu mesajı aktarabilmek için ancak usta çevirmenlerden yardım alınabilir. Reklam çevirileri; broşürler, ürün tanıtımları, kataloglar ve sloganlar gibi geniş bir çeşitliliğe sahiptir.
Ana Dilde Konuşan Çevirmenler ve Deyim Çevirisi
Yukarıda bahsettiğimiz çeviri türlerinde istenilen mesajı bir başka kültüre aktarmak oldukça zordur. Bu nedenle deyim ve atasözü gibi öğelerin yoğun oldukları metinlerde, bürolar ya da çeviri yaptıran kişiler ana dil konuşan tercüman tercih edebilirler. Bunun nedeni, üstdilsel öğelerin çevirisini yaparken üst düzey dil bilgisi ve kelime haznesine sahip olunsa da kültür bu işin asıl ayağını oluşturur. Ana dil konuşanı, kendi dilinin yapısal özellikleri dışında atasözü ve deyimlerine de hakimdir. Bu hakimiyet, motamot çeviri anlayışının yıkılmasını sağlayarak daha düzenli çeviriler yapılmasını sağlar. Örneğin Türkçede “tavşan kanı çay” kullanımı Türkler için son derece doğal bir kullanımken bunun birebir çevirisi yapılırsa yabancı ülkelerde hayretle karşılanacaktır. Ancak Türkler bu kullanımın demli çay anlamına geldiğini bilecektir. Bu nedenle çevirmen, iki kültüre de yakın olmalıdır ve çevirilerinde doğru ifadeleri kullanmaya dikkat etmelidir. Aksi taktirde hem okuyucu hem de çevirmen çeviride kaybolur.
“Konuya Fransız Kalmak” Deyimi Üzerinden Bir Çeviri Örneği
Diller arasında karşılaştırma yapıldığında aslında birçok deyimin ve atasözünün diğer bir dilde muadili vardır. Ancak farklı şekilde ifade edilmiştir. Bu nedenle yetkin çevirmenler ile çalışıldığında doğru karşılıklar kolaylıkla bulunarak istenen anlam verilebilir. Bu duruma küçük bir örnek verelim. Türkçede kullanılan “konuya Fransız kalmak” ifadesi İngilizceyi incelediğimizde “be all Greek to someone” şeklinde aynı anlamı verebilmektedir. Burada iki ifade de aslında bir konu hakkında “bir haber olmak ve konu ile alakası olmamak” anlamına gelir. Ancak Türkler “konuya Fransız kalmak” derken İngilizce çeviri olarak bakılırsa “konuya Yunan kalmak” denilebilir. Bu ayrımın kolayca benzer bir deyimin ürünü olduğunu gören çevirmen, Türkçeye çeviri yaparken “konuya Fransız kalmak” deyimini anında kullanacaktır. Böylece deneyimli çevirmenler ile çalışmak zamanın verimli kullanılması açısından da önemlidir.
Farklı Dillerde Atasözü Çevirisi Örnekleri
Diğer dünya dillerini incelediğimizde aynı düşüncelerin farklı deyimler yoluyla nasıl ustalıkla aktarıldığını görebiliriz. Bu örnekleri incelemek, her dilin bir dünya olduğunu açık bir şekilde gösteriyor. İlk örneğimiz Fransızca ve İngilizce arasında. Fransızcada “l’avenir appartient à ceux qui se lèvent tôt le matin” ifadesi “gelecek, erken kalkanların elinde” anlamına gelirken İngilizler bunu “the early bird catches the worm”, yani “erkenci kuş solucanı yakalar” olarak kullanıyor. Türkçede ise “erken kalkan yol alır” şeklinde bir ifade ile karşılık buluyoruz. Bu üç ifade karşılaştırıldığında verilen mesajın ve ifadenin altındaki düşüncenin aynı olduğunu kolaylıkla görebiliriz. Fakat atasözünün formu, kelimeleri ve ifade biçimi oldukça farklıdır.
Deyim Çevirisi için Farklı İfadelerin Kullanımı
Deyim ve atasözleri çevrilirken bazen sadece yazılı dil yeterli değildir. Çünkü bazı ülkeler ilginç ifade yollarını seçerler ve bu kültür, sadece o millete özgüdür. İtalya’yı incelersek “öfke” bir duygu olarak “siyah” rengi ile tanımlanırken aynı duygu Fransa’da “kırmızı” rengi ile tanımlanır. Fakat Türkiye’de “öfke, hiddet” gibi duygular için bir renk tanımı yoktur. Ayrıca birçok atasözü ve deyim, ülkelerin tarihinden kaynağını alır. Örneğin Fransa İngiltere savaşlarının sonucu olan deyim Fransızlarda “filer à l’anglaise” kaba davranışlar için kullanılırken bu ifade İngilizce çevirilerde “take the French leave” olarak kullanılır ve “bir yerden izinsiz ayrılmak, sıvışmak” anlamlarına gelir.
Deyim Çevirilerinde Usta Bir Fark: Çeviri Çözümleri
Bu gibi örneklere bakılarak deyim ve atasözlerinin çevirisinde göz önüne alınması gereken birçok unsur vardır. Bunlardan en başlıca olanları; dilin dokusu, tarihi ve kültürüdür. Yüzyıllardır medeniyetler halinde yaşayan ülkelerin her biri, farklı dönemlere şahitlik etmiştir ve söz dağarcığına yeni ifadeler eklemiştir. İngilizce atasözü ve deyim çeviri, alanında uzman ve usta tercümanlar ile yürüterek fark yaratan Okeanos Tercüme; edebi çeviri, yazınsal ve daha birçok alanda yıllardır profesyonel hizmet vermektedir. Siz de yetkin tercümanlarından destek almak için info@okeanostercume.com.tr adresine ya da 0212 221 45 21 veya 0553 910 31 32 numaralı MOBİL / WHATSAPP / TELEGRAM hatlarımıza yazarak bizlere ulaşabilirsiniz.
İngilizce atasözü ve deyim çeviri ile ilgili kitaplar için Google Books için tıklayınız…
Kitap çevirisi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız…