Lingua Franca Nedir?

Farklı milletlerde yaşayan ve ana dilleri birbirinden ayrı olan kişilerin iletişim kurmasını sağlayan ve dünyada yaygın olarak kullanılan dile lingua franca denir. Lingua franca, Türkçeye köprü dil olarak geçmiştir. İtalyancadan gelen bu terimin köklerini incelediğimizde dil ve Franskish kelimelerinin bir araya geldiğini görürüz. Yani basite indirgendiğinde ticaret dili, uluslararası dil ya da küresel dil olarak konumlandırılabilir. Toplumlar boyunca dünyadaki lingua franca değişmiştir. Örneğin, şu an lingua franca olarak İngilizceyi kullansak da geçmişte İngilizcenin yerini Fransızca, Arapça gibi diller alıyordu. Lingua franca nedir sorunuzun cevabı olarak diğer bilgileri de inceleyelim…

Lingua Franca Nedir?

M.Sebba, Lingua franca nedir sorusuna İletişim Dilleri kitabında şu şekilde tanımlamıştır; “Görece geniş bir coğrafyada en yaygın iletişim şekli olarak kullanılan dil, lingua francadır”. Bu tanımdan yola çıkarak lingua francayı sadece İngilizce olarak düşünmek doğru değildir. Dünyadaki tüm ülkeleri baz alırsak İngilizce kabul edilebilir. Fakat Asya ülkelerinin bir araya geldiği uluslararası bir kongreyi düşünelim. Burada köprü dil olarak Japonca kullanılırsa artık lingua franca o buluşma için Japonca olacaktır. M. Sebba’nın görece geniş bir coğrafyadan kastı da bu duruma işaret eder. Lingua franca, ortak bir dildir; fakat sadece belirli ülkelerin ana dili ya da resmi dilidir.

Örneğin günümüzde İngilizce olarak kabul edilen lingua franca; Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada gibi ülkelerin ana dilleri arasında yer alırken dünyadaki birçok ülkede ikinci dil olarak dahi kabul edilmez. Sadece arada kullanılan ya da tercümanların sık kullandığı bir köprü dil işlevini görmektedir. Ancak son yıllarda İngilizcenin öğrenme oranı artmış, gençler arasında yaygınlaşmış ve bazı ülkelerin ana dilleri arasına girmiş olduğunu görüyoruz. Bu da lingua francanın dillerin coğrafi dağılımına zaman içinde etkisi olduğunu göstermektedir.

Lingua Franca İngilizce

İngilizce, zamanla öyle hızlı yayılan bir dil oldu ki günümüzde bu dili ikinci ya da yabancı dil olarak konuşan kişilerin sayısı, ana dil konuşanlarının sayısını geçmiştir. Son araştırmalarda İngilizcenin birçok alanı domine eden bir dil olması, Anglo sakson dillerinden gelmeyen bazı diller için zorlayıcı olmuştur. Bu nedenle dil politikalarında geliştirilebilecek birçok yeni yaklaşım ortaya sürülmüştür. Bunlardan bazıları; uluslararası iletişimde kullanılan dillerin sayısını azaltmak, telafi stratejilerini geliştirmek, Latince gibi eski dillerden birini canlandırmak ya da Esperanto benzeri yapay dilleri kullanmaktır. Avrupa dışında İngilizcenin koloni devlet olarak bir dönem hükmettiği Hindistan, Pakistan, Nijerya, Uganda vb. ülkelerde de lingua franca olarak önemli bir rol üstlendiğini görürüz.

Lingua Franca Nasıl Kullanılır?

Standart İngilizceden farklı olarak kullanılan lingua franca İngilizce ile arasında benzerlikler olmasına rağmen değişimler de görülür. Örneğin artikeller neredeyse hiç kullanılmaz, edatların kullanımı şekil değiştirebilir ve anlam birimlerinin eşsiz kullanımları görülebilir. Özellikle sözlü olarak konuşulduğunda sesbirimlerde de fark edilen bu değişiklikler sayesinde İngilizceyi ikinci ya da yabancı dil olarak kullanan birini kolayca tespit edebiliriz.

Lingua Franca Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Lingua franca terimi, ilk olarak Orta Çağ döneminde Orta Doğulu tüccarlar ve haçlılar tarafından kullanan dili ya da jargonu tanımlamak için ortaya çıkmıştır. Lingua, dil anlamına gelirken Frank, Bizans İmparatorluğu döneminde Batı Avrupa’ya gelen Avrupalıları tanımlamaktadır. Lingua franca terimi, Rönesans Dönemi boyunca ve 18. yüzyılda oldukça sık kullanılmıştır. İtalyanca konuşanlar bu dönemde Osmanlı ile yakın ticaret ilişkileri içinde olduğundan İtalyanca kelimeler içeren lingua franca bu şekilde ortaya çıkmıştır. Lingua franca olarak kullanılan diğer diller arasında Eski Fransızca, Arapça, Rumca ve Portekizce yer almaktadır.

Lingua Franca Örnekleri

Antik çağlardan beri lingua franca, insanlığı ortak dil kullanımı neticesinde birbirine bağlamıştır. Roma İmparatorluğu Dönemi’nde lingua franca Rumca ve Latinceydi. Batı Asya’da yüzyıllar boyunca bir köprü dil olarak ayakta kalan Aramice birçok krallık ve imparatorluk döneminde kullanıldı. Doğu Afrika’da kıyı ticareti farklı kültürleri bir araya getirdi. Tüccarlar, birbirini anlayabilmek adına ortak dil Swahili’yi kullandı. Bunlara benzer daha birçok geçmişten örnekler sunulabilir. Lingua francanın en modern örneği günümüzde farklı toplumlar tarafından yoğun olarak kullanılan İngilizcedir. İngilizce bir ders olarak okul müfredatlarında yer alırken uluslararası kongreler ve toplantılarda da İngilizce konuşulduğunu görürüz. Olimpiyatlardan uçuş yönergelerine kadar İngilizce neredeyse hayatın her alanına dahil olmuştur. Lingua franca, zaman içinde değişebilen ya da farklı bağlamlara ayak uydurabilen bir dil seçeneği olduğu için aynı anda birden fazla köprü dilin kullanıldığı söylenebilmektedir.