Türkçe’nin Yabancı Dil Olarak Öğretimi

Türkçe, tarihin bilinen ilk dönemlerinden beri gelişen ve zenginleşen bir dil olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkçe’nin yabancı dil olarak öğretimi, hem anadil olarak hem de yabancı dil olarak öğretilmesi üzerine tarihin derinliklerinde karşımıza birçok eser çıkmaktadır (Karakuş, 2006:12). Divanü Lugati’t-Türk bunun en somut örneklerinden birisidir.

Kaşgarlı Mahmut bu eserini hem Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek hem de Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla kaleme almıştır (Adıgüzel, 2010:28-29).

Divanü Lugati’t-Türk’de Türkçe Öğretimi

Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lugati’t-Türk adlı eserinde Türkçenin öğretini konusunda başarılı bir yol izlenmiştir (Akyüz, 1994:35). Divanü Lugati’t-Türk’de Türkçenin öğretimine dair yöntemler şu şekildedir:

– İlk başta çok sayıda örnek verilerek kurala ulaşma yöntemi izlenmiştir.

– Verilen örnekler günlük hayattan, atasözlerinden ve şiirlerden seçilmiştir.

– Hem Türk dilini hem de Türk kültürünün öğretme amaçlanmıştır.

– Tekrarlara oldukça önem verilmiştir. Daha önce geçen bir kural sık sık hatırlatılmıştır.

Divanü Lugati’t-Türk, Karahanlı Türkçesiyle yazılan bir eserdir. Eserde Türkçe atasözleri ve deyimlere sıklıkla yer verilmektedir. Ayrıca Türkçe, ses, biçim ve anlam bakımından incelenmiştir. Türkçenin söz varlığı üzerinde fazlasıyla durulmuştur. Aynı zamanda Divanü Lugati’t-Türk aracılığıyla Türkler hakkında önemli bilgiler elde edebilmeniz de mümkündür.

Günümüzde Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi

Türkiye, günümüzde dünyaya açılan, dış ticaret hacmini artırarak her yıl milyonlarca turisti çeken bir ülke konumundadır. Son zamanlarda ise çeşitli nedenler dolayısıyla birçok göç almıştır. Söz konusu durum Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi bağlamında ortam yaratmaktadır.

Türkiye’de Türkçenin yabancılara öğretimi konusunda önemli çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Hem Türkiye hem de Türkiye sınırları dışında Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi üzerine eğitim veren kurumlar bulunmaktadır. TÖMER (Türkçe Öğrenim Merkezleri), 1984 yılında yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla kurulan ilk Türkçe öğreti merkezidir.

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi açısından atılan bir diğer adım olarak 1991 yılındaki Türk dünyası öğrenci projesi gelmektedir. Bu kapsamda Türk Cumhuriyetlerindeki gençlere Türkiye Türkçesi öğretilerek Türk kültürü ve eğitim sistemi tanıtılmaktadır.

Bugün birçok üniversitede yabancı dil olarak Türkçe öğretimine yönelik lisansüstü bölümler bulunmaktadır. Yunus Emre Enstitüsü de Türkçe öğretimi konusunda önemli çalışmalara imza atan bir kurumdur.

Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretilme Amacı Nedir?

Asya, Avrupa ve Afrika kıtasının ortasında yer alan bir ülke olan Türkiye, konumu itibariyle farklı kültürlere ve medeniyetlere beşiklik etmektedir. Dolayısıyla önemli bir konumda yer almaktadır.  Bu itibarla komşu ülkeler çoğunlukta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinden Türkiye’ye gelen yabancı sayısı artış göstermektedir. Türkiye’ye gerçekleştirilen seyahatlerin çeşitli amaçları bulunmaktadır. Bunlar arasında ülke kültürünü tanımak, ticaret yapmak, eğitim görmek, sağlık hizmetlerinden yararlanmak vb. nedenler bulunmaktadır. Çeşitli nedenler dolayısı ile Türkiye’ye yaşamak üzere de gelen birçok vatandaş bulunmaktadır. Söz konusu durum Türkçeyi bilmemeleri anlamında onlara sıkıntı yaratabilmektedir. Özellikle Türkiye’de kalıcı olarak yaşayacak kişilerin Türkçeyi öğrenmesi zorunluluk haline gelmiştir (Özyürek, 2009:3)

Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Yöntemleri Nelerdir?

Dil laboratuarlarının kullanımı, dinleme ve egzersiz yapma imkanı tanıdığından dolayı Türkçenin öğretiminde kolaylık sağlamaktadır (Başkan, 2006:7).

Öğrencilerin dilin yapısını öğrenmeleri adına sözcüklerin tümcelerden ayrılarak öbeklere veya yeniden tümcelere dönüştürme biçimindeki etkinlikler kullanılabilmektedir (Songün, 1999:21).

Öğrencilerin farklı rollere bürünmesi, örneğin anahtar kartlar, dil oyunları vb. etkinlikler Türkçenin iletişimsel olarak öğretilmesi bakımından yardımcı olabilmektedir (Songün, 1999:11).

Özümleme yöntemi adı verilen yöntem bu anlamda etkilidir. Buna göre seçilen az miktardaki tümce ve içerisindeki sık kullanılan sözcükler oldukları biçimiyle ezberlenmektedir. Sonrasında tümce üretme yöntemiyle daha başka tümceler üretilmektedir (Demircan, 2005:153).

Kulak-dil alışkanlığı yöntemiyle hiçbir dilbilgisel açıklama yapılmadan ezberlenen tümce kalıplarına benzer tümce kurma çalışmaları yapılmaktadır (Demirel, 1999a:46).

Dört temel becerinin geliştirilmesini esas alan bilişsel öğrenme yaklaşımı da dil öğrenimi sürecinde etkili bir yöntemdir.

Doğal yöntem adı verilen yöntem aracılığıyla dil onu anadili olarak konuşan kişilerle ilişki kurularak öğrenilmelidir (Demircan, 2005:156-162).

Diyaloga dayalı iletişimci yaklaşım da Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi açısından oldukça etkili bir yöntem olarak kabul edilmektedir (Demirel, 1999a:50-53).

Yabancı bir ülkede yaşayan bireylerin ancak o ülkenin dilini öğrenerek yaşadıkları sıkıntılarının üstesinden gelmeleri mümkündür.

Okeanos Tercüme