Türkçenin Yabancı Diller Üzerindeki Etkisi

Türkçenin yabancı diller üzerindeki etkisi, diller arası alışverişler öğrenme ve öğretme süreçlerinin bir parçasıdır. İlgili dillerin konuşucularının çeşitli düzlemlerdeki karşılıklı ilişkilerinden meydana gelmektedir. Her topluluk, kendi coğrafyalarından farklı coğrafyalarda yaşamakta olan topluluklardan yeni bir şeyler öğrenmektedir. Öğrendiklerini de kendi dillerine taşımaktadır (Karaağaç).  Günümüzde yaşayan birçok topluluğun konuştuğu dil; göç, savaş, ticaret ve din gibi sebeplere dayalı olarak bugünkü şeklini almıştır.

Türkçenin Yabancı Diller Üzerindeki Etkisi

Topluluklar arasındaki tarihi coğrafi farklılıklarla birlikte diller arası ilişkiler artmaya başlamıştır.  Binlerce yıl önce başladığı kabul edilen ve bugünde oluşmaya devam eden dil aileleri bu şekilde oluşmaya başlamıştır.

Türklerin ve Türkçenin Coğrafi Dağılımı

Türkçe bugün yaşayan diller arasındaki en yaşlılardan birisidir. Tarihin derinliklerinde yer alan bir dil olan Türkçe, alan bakımından da geniş bir coğrafya tarafından konuşulmaktadır. Türkçe konuşucuları tarafından söz konusu geniş ve coğrafya diliminde birçok devlet kurulmuş ve komşuluk yapılan kavimlerden birçok bilgi öğrenilmiştir. Aynı zamanda komşularına birçok bilgi öğretmiştir. Komşulardan öğrenilenler ve komşulara öğretilenlerin sonucunda zengin bir söz alışverişi ortaya çıkmıştır.

İlkçağdan beridir gerek Avrupa gerekse Asya’daki ülkelerin kayıtlarında farklı adlarla da olsa geçen Türkler, sadece bozkır kuşağının tek hakimi değildir. Aynı zamanda Çim, Kuzey Hindistan ve Ortadoğu’yu içine alan bir tarım kuşağında da yurt edinmişlerdir (Karaağaç). Ve bugün Anadolu’yu kendilerine yurt edinmişlerdir.

Türk dili günümüzde Türk nüfusu yoğunluğu Türkistan, Hazar çevresi ve Anadolu civarında olma üzere 6-7 milyon kilometreyi kaplamaktadır. Tarih içinde Sibirya’dan Doğu Avrupa’ya, Orta Asya’dan Orta Akdeniz’e kadar 11 milyon km coğrafyaya yayılmıştır (Karaağaç).

 Türkçenin Çinceye Olan Etkileri

Türk devletleri ve Çin arasında ticaretten savaşa, aynı devletin vatandaşlığından, dindaşlığa kadar her türlü komşuluk ilişkisi yaşanmıştır. Çağlar boyu süren bu komşuluk ilişkileri bu ulusların dillerine de yansımıştır.  Yapılan çalışmalar günümüzde Çincede 307 sözcük bulunduğunu göstermektedir.

Türkçenin Farsçaya Olan Etkileri

Türklerin Çinlilerden sonraki en eski komşuları İranlılardır. Sasaniler’den başlayarak 20. Yüzyılın ikinci çeyreğine kadar İran daima bir Türk devleti tarafından yönetilmiştir. Bugünkü devletin içerisinde de son derece fazla nüfusta Türk yaşamaktadır. Son bin yıl içerisinde İranlılar ve Türkler uzun komşuluk ilişkileri doğrultusunda birbirlerinden birçok şey öğrenmişlerdir. Günümüzde “Türkçe Farsça Ortak Kelimeler Sözlüğü” adında bir sözlük dahi bulunmaktadır.

Türkçenin Urducuya Olan Etkileri

Hindi dilleri arasında yer alan Urduca ile Ural-Altay dili olan Türkçe arasındaki ilişkiler eskilere dayanmaktadır. Hint kavimleri tarihin birçok döneminde bir veya birden fazla Türk kavimi ile komşuluk yapmıştır.

Günümüzde Pakistan’ın devletinin resmi dili olan Urduca ile Türkçenin ilişkisi üzerine yapılan birtakım çalışmalar bulunmaktadır.  Bu Hindi dillerdeki Türkçe kökenli sözlerle Türkçe üzerinden bu dillere geçen sözlerin yer aldığı 135 sözden oluşan liste üzerinedir.

Türkçe-Arapçaya Olan Etkileri

İlk Türk-Arap ilişkileri milattan sonra 630’lu yıllarda bugünkü İran topraklarında başlamıştır. Bu komşuluk ilişkilerine dayalı oluşan ilişkiler, dini nedenlere dayalı olarak gelişmiştir. Arapça böylelikle Türkler için sadece komşuluk ilişkileri sonucu karşılaşılan bir dil değil; aynı zamanda dinlerinin dili olmuştur.

Türkler de Araplara, askerlik, giyim kuşam ve beslenme gibi birçok alt kültür öğesi öğretmiştir. Bunun bir sonucu olarak Türkçeden Arapçaya bu alanlarla ilgili olarak birçok sözcük aktarılmıştır. Yapılan çalışmalarda Cezayir Arapçasında 634 Türkçe sözcük tespit edilmiştir.  Yakın zamanlarda gerçekleştirilen bir çalışmada, Bedrettin Aytaç’ın “Arap Lehçelerindeki Türkçe Kelimeler” adlı eserinde 941 söz yer aldığı gözlemlenmiştir (Karaağaç).

Türkçenin Rusçaya Olan Etkileri

Tarihe bakıldığında, Rus ve Türk topluluklarının ticaret, ekonomi ve yerleşim bakımından her zaman birbirleri ile yakın temas ve etkileşim içerisinde olduğu görülmektedir. Bunun sonucunda birçok Türkçe sözcüğün Rusçaya geçtiği gözlemlenmektedir.  Özellikle Kazan, Astrahan ve Kırım Hanlıkları döneminde bu etkiye fazlasıyla rastlanmaktadır. M. Vasmer’in yapmış olduğu çalışmada Rusçada Türkçe asıllı olarak 1700 sözcük yer almaktadır.

Türkçenin Diğer Dillere Etkisi

Türkçenin bahsi geçen diller dışında ortak köken, savaşlar, komşuluk ilişkileri, ticari ilişkiler, göç vb. nedenlere dayalı olarak etkilediği başka diller de bulunmaktadır.  Özellikle Osmanlı döneminde Macarcaya 1312 sözcük girdiği yapılan çalışmalar sonucunda elde edilmiştir. Romencede listelenen 1200 sözcük yer almakta; Bulgarcada 10 bin civarında Türkçe sözden oluşan bir sözlük bulunmaktadır. Türkçenin Sırp-Hırvatça üzerinde de etkisi bulunduğundan söz edilmektedir.  Lehçe ve Çekçe yine Osmanlı döneminde Türkçeden birçok sözcük almıştır.  Arnavutça, Boşnakça ve Yunanca Türkçeden birçok sözcük barındıran diğer diller arasında yer almaktadır.

Okeanos Tercüme